Ontstaan van dit project
Namenennummers.nl is het landelijk vervolg van een lokaal herdenkingsproject. Beeldend kunstenaar Ida van der Lee (1961) zette dit in 2012 op in de Oosterparkbuurt in Amsterdam. Lees hier meer over de kunstenaar, haar motivatie, het oorspronkelijke ritueel live op het Kastanjeplein en het ‘Stratenmonument‘ dat in 2021 is voltooid.
Ida van der Lee (1961) is beeldend kunstenaar en gespecialiseerd in het vormgeven van rituelen. Voor emotionele gebeurtenissen als verlies, de dood of ingrijpende veranderingen ontwerpt ze rituelen. Met haar werk wil Ida datgene wat er niet mag zijn, wat pijnlijk of taboe is, van het donker naar het licht brengen.
Ontdekking van de geschiedenis in haar eigen huis
Toen Ida jaren geleden haar eigen adres intikte op de website van Joods Monument, ontdekte ze dat daar vroeger een ouder echtpaar woonde dat in Auschwitz is vermoord.
Deze geschiedenis liet Ida niet los. In haar buurt alleen al ging het om 2800 joodse slachtoffers. Ze bedacht een ritueel voor de buurt. Mensen op het Kastanjeplein konden naambordjes maken voor vermoorde slachtoffers. Daarna werden de bordjes in een plattegrond gelegd bij het adres waar ze gewoond hadden.
Zo werden de buurtgenoten van toen symbolisch 'terug naar huis gebracht'.
Job Cohen maakt een naambordje aan de werktafel
De ontwikkeling van het ritueel
Het project begon in 2012 klein met tien kunstenaars. Uiteindelijk groeide het ritueel van vier naar acht stations en werd het door vijfenzeventig vrijwilligers begeleid. Ieder jaar op 4 mei volgden bezoekers overdag een ritueel parcours.
Daarin stapten ze ‘in de rituele tijd’, ze kozen een naam en maakten een naambordje voor deze persoon. Daarna maakten ze een symbolische terugreis langs een getekend spoor om het slachtoffer thuis te brengen in het ‘Stratenmonument’. Hierbij spraken ze hardop de naam van het slachtoffer uit. Na afloop dronken ze een kopje thee, om vervolgens terug te keren naar de alledaagse kloktijd.
Aanvankelijk kwamen vooral buurtbewoners op Namen en Nummers af. Maar gaandeweg ook steeds meer mensen van verschillende generaties of met een joodse achtergrond. Het ritueel raakte de deelnemers diep.
Emoties na het plaatsen van een naambordje in het Stratenmonument
Landelijk vervolg door corona
Door de corona-crisis kon in 2020 het ritueel op het Kastanjeplein niet plaatsvinden. In plaats daarvan maakten deelnemers thuis naambordjes. Dit was een succes en het zette Ida van der Lee op het spoor om een nationale versie van Namen en Nummers op te zetten.
Deze website Namenennummers.nl is het resultaat. Nu kan iedereen in Nederland thuis een naambordje maken en een slachtoffer herdenken.
Zo dragen we bij aan het levend houden van de herinnering aan alle 104.000 vermoorde Nederlandse joden. Zij horen bij ons en bij onze geschiedenis.
Stratenmonument in 2015
Fragment Stratenmonument in 2019
Het Stratenmonument is in het coronajaar 2020 uitgelegd op het eiland Pampus. Op de foto Job Cohen loopt tussen alle naambordjes door.