Falk Jonas Glaser

Marjon de Graaf-Glaser

Over de plankjes: deze vormen een tastbaar onderdeel van de herdenking op 1 september 2024.

Ik heb gekozen voor een symbolische uitbeelding. Glaser betekent 'glasmaker'. Het raam met gebroken glas betekent de dood van Falk en Jozina , hun handen kunnen elkaar niet meer aanraken en vasthouden. Ze zijn opgegaan in het heelal. 

De plankjes horen horizontaal aan elkaar, zij vormen ieder een deel van het raam. Het was goed om ermee bezig te zijn en te kunnen maken zoals bedoeld.

Falk Jonas Glaser is mijn grootvader. We hebben hem niet gekend. Lange tijd wisten we niet dat hij en onze grootmoeder Jozina Glaser-Philips in de oorlog vergast zijn. Zij kwamen beiden uit een Joodse familie. Hun beide kinderen, onze tante Roosje en onze vader John hebben de oorlog overleefd. Als na-oorlogse kinderen zijn we opgegroeid zonder de oorlogsgeschiedenis van familie van vaderskant.

Na een oproep najaar 1942 hebben Tante Roosje en haar moeder geprobeerd om met een valse identiteit in een pension te Naarden veilig te zijn. Echter door verraad volgde arrestatie en verblijf in Westerbork gestuurd. Falk meldde zich voor een werkkamp in Schaarshoek te Heino, werkte er in de buitendienst, waarmee gezegd zou zijn dat hierdoor het gezin met rust gelaten zou worden, echter bleek dat niet zo te zijn. Het kamp werd ontruimd en zo kwam Falk en de anderen in Westerbork. Nadat Roosje en haar moeder verraden werden, kwamen zij eveneens in Westerbork en werden a.h.w. verenigd met vader Falk. Na een tijd kwamen Falk en Jozina op de lijst te staan voor transport naar het Oosten. Ze hebben nog een kaart, gedateerd 30 maart 1943, gestuurd naar het echtpaar, dat het pension had. Zij waren contactpersonen ook naar Roosje toe, die inmiddels in Kamp Vught zat. Op deze kaart stond dat Falk en Jozina 'de reis gingen aanvaarden'. Pas vele jaren later, in 1994 bij het overlijden van de pensionhoudster, kwam er brieven, foto's en paspoort van tante Roosje naar buiten. Het bleek dat Roosje in Auschwitz had gezeten en onze grootouders niet een natuurlijk dood hebben gehad, ze zijn 2 april 1943 bij aankomst in Sobibor vergast. 

Falk Jonas komt uit een gezin van 13 kinderen. In 1909 trouwt Falk met Jozina Philips en ze wonen afwisselend in Nijmegen en Kleef (D) Falk werkt als melkcontroleur voor het de Margarine AG, dochteronderneming van het Nederlandse bedrijf v.d. Bergh en Jurgens (het latere Unilever), dat van de Duitse keizer toestemming kreeg om zich te vestigen. Hij klimt op tot bedrijfsleider.

Er worden 2 kinderen geboren Rosa Regina (1914) en John Samuel (1920). In 1925 merken ze dat het antisemitisme groeit, Falk neemt ontslag en keert terug naar Nijmegen. Hij begint een bedrijf in textiel, dat echter failliet gaat mede door economische crisis. Ze verhuizen naar Den Bosch en Falk gaat werken bij een textielfabriek te Tilburg.

In juli 1941 heeft hij ontslag moeten nemen door de anti-Joodse maatregelen. Dochter Roosje is een danslerares en het enige dat zij kan doen is dansles geven op de zolder van het ouderlijk huis. Dit werd de 'illegale danszolder'. In juli/augustus 1942 moeten Joden geld en juwelen inleveren bij de gecontroleerde bank Lippmann, Rosenthal&Co te Amsterdam. Falk verstopt een deel.

Augustus 1942 krijgt het gezin een oproep. Falk gaat naar Schaarshoek, Roosje en Moeder naar het pension in Naarden en John duikt onder op 2 boerderijen in de Peel, dankzij zijn de familie van zijn verloofde Elisabeth, waardoor hij de oorlog overleeft. Roosje komt in Auschwitz terecht en overleeft dankzij haar bijzondere initiatieven zoals dansles geven in het kamp. Boek 'Dansen met de Vijand', door Paul Glaser.

Marjon de Graaf-Glaser:

Ter info: alle foto's zijn privé.

              alle info komt uit privé bronnen.