Antoinetta van Zwanenbergh-Wijnhausen

Werkgroep Struikelstenen Uden

De Gulpense Antoinetta Wijnhausen was de jongste uit een gezin van vijf kinderen. Ze kwam in 1877 naar Uden om als dienstbode te wonen en  werken bij het Joodse gezin Van Zwanenbergh-de Wit. In 1883 trouwde ze met Louis van Zwanenbergh, één van de zonen. Louis en Antoinetta vestigen zich in Uden aan de Schafstraat, de huidige St. Janstraat. Het paar kreeg acht kinderen. De familie Van Zwanenbergh stond bekend als bescheiden, bijzonder hartelijk en behulpzaam.

In 1904 verhuurden ze voor een jaar een deel van hun woning aan de beroemde schilder Piet Mondriaan. De Van Zwanenberghs waren goed voor Mondriaan. Zo betaalden ze regelmatig zijn kolen, hout en aardappelen en gaven ze hem groenten uit eigen tuin en vlees na de slacht. Ondanks dat was Mondriaan in Uden erg op zichzelf en was zijn houding tegenover Van Zwanenbergh zelfs verre van uitnodigend. Hij maakte een “portret” van Louis, een stereotype Joodse karikatuur en liet hier 100 prentbriefkaarten van drukken. Antoinetta was hier zo  boos over dat ze alle kaarten die ze kon bemachtigen, verscheurde. Piet Mondriaan verliet Uden weer in 1905.

Op 8 augustus 1916 overleed Louis en zonen David en Sam zetten het werk van hun vader voort. Antoinetta werd door familie en bekenden Moeke genoemd. Volgens haar paspoort, uitgegeven op 31 maart 1922 was Antoinetta een kleine verschijning met haar 1,51 meter. Ze had donker haar en bruine ogen.

Op een lijst van 2 december 1942 met namen van gasten die op dat moment in Oss het Joodse Rusthuis Hannah verbleven, staat ook Antoinetta. Op 9 april 1943 werd ze van Oss naar Westerbork gedeporteerd en vandaar vijf dagen later naar Sobibor. Hier wordt Antoinetta direct na aankomst vermoord.