Elisabeth van Straten

zuster Paula, zusters DMJ – tekst Cis van Heertum

Elisabeths roepnaam was Betty: zo staat ze aangegeven achterop een fotobriefkaart die verstuurd werd naar een nichtje van haar, eveneens een Betty. De kaart is geadresseerd aan ‘Mej. B. van Zwanenbergh’, adres: St. Jansstraat 160, Uden. Op dit adres woonde het gezin van David van Zwanenbergh, de broer van Betty’s moeder Cato.

Op de foto is ook Betty’s twee jaar oudere broertje Hans te zien. Het is een kiekje van een uitstapje, waarschijnlijk naar een speeltuin: er lijkt een zweefmolen op de achtergrond te zien. De kinderen van de familie Van Zwanenbergh gingen graag op pad: ‘Op de platte kar met de buurt naar de speeltuin in Velp of naar Bedaf waren leuke uitstapjes.’ Van Betty, haar broertje en ouders bestaat ook een eerdere foto die ongedateerd is maar misschien is genomen toen Betty drie was, haar broertje Hans vijf.

In 1934, toen Betty zes werd, ging ze naar de lagere school aan de Van der Does de Willeboissingel. Van daaruit ging ze door naar de Rijks HBS aan de Hekellaan. Ze heeft daar alleen haar eerste jaar af kunnen maken, maar uit de leerlingenkaart die bewaard is gebleven blijkt dat ze een goede leerling was. Ze blonk uit in vakken als geschiedenis en aardrijkskunde, maar haalde ook zevens en achten voor algebra en meetkunde. Alleen tekenen uit de vrije hand leek haar minder goed af te gaan: dat bracht haar zuinige zesjes, met een uitschieter naar een vijf. Ze werd dan ook bevorderd naar de volgende klas.

Maar ze kwam samen met andere joodse kinderen uit Den Bosch en wijde omtrek terecht in het Joodsch Lyceum aan de Papenhulst, niet ver van de HBS aan de Hekellaan, maar een wereld van verschil. ‘Het gedroomde leven, abrupt voorbij.’

Bronnen

Erfgoed ’s-Hertogenbosch, Register van Geboortens Huwelijken en Overlijden Nederlandsche Israëlitische Gemeente ’s-Hertogenbosch aanvang nemende primo January 1844, 0195-inv. nr. 650, p. 85: ‘26 maart 1928. Elisabeth. Dochter van Mozes van Straten en Cato van Zwanenbergh’. Elisabeths naam in het Hebreeuws, Elisheva, staat geschreven in de kantlijn.

https://www.struikelstenen-uden.nl/geschiedenis/overige-personen-op-foto-s/

Met dank aan Marion van Maren.

Erfgoed ’s-Hertogenbosch, inv. nr. 0462/203, leerlingenkaart Elisabeth van Straten.

Afbeeldingen

Betty van Straten in gezelschap van Netty, Betty, Freddy en Loutje van Zwanenbergh, Hans van Straten, Hanne Sternfeld, Loek en Bep Rosenbaum, Eddy en Eefke de Winter. Privécollectie van de familie Stronkhorst.

Volgens informatie van het Joods Museum zou deze foto rond 1929 gemaakt zijn: https://data.jck.nl/page/aggregation/jhm-foto/F001173, maar Betty en Hans lijken ouder dan respectievelijk één en drie.