Hartog Anholt

Tineke Brenkman

In Memoriam Hartog Anholt

Mijn schoonmoeder Betsy van Leer-Anholt (Bep) woonde in de Minervalaan in Amsterdam. In een klein kamertje, verstopt achter een grote kast, hing een zwart-wit portret van een knappe jongeman met voor mij bekende gelaatstrekken. Toen ik vroeg van wie die foto was, vertelde zij dat het haar broer Hartog, roepnaam Henri, was. De toon was achteloos en vooral kort. Een teken om niet door te vragen. Daar kreeg ik later spijt van. Mijn man Rob en ik stonden  toen midden in het leven: studie, verloven, enzovoort. Bij onze hoogtepunten was de vader van Henri, opa Anholt, altijd aanwezig. Over zijn zoon Henri werd niet gepraat. Hij werd dood gezwegen.

Nu bijna zestig jaar later heb ik spijt niet te hebben doorgevraagd om meer over Henri te weten te komen. Dertig jaar geleden werden wij namelijk telefonisch uitgenodigd voor de onthulling van het Joodse oorlogsmonument in Oisterwijk waar de naam van Henri Anholt bovenaan de lijst met slachtoffers stond. Maar die dag gingen wij verhuizen en konden niet aanwezig zijn. Het briefje met de naam en het nummer van degene die ons belde stopte Rob, mijn man, in zijn 'bewaarlaadje'. In 2007, jaren later, ging onze zoon trouwen. Omdat die zeer geïnteresseerd was in zijn voorouders maakte ik voor hem een 'levensboek'. Dat was de aanleiding om het briefje uit het laadje te halen en het nummer te bellen van Betsy Biekens en een afspraak met haar te maken. Zij was een nicht van mijn schoonmoeder en woonde een paar honderd meter verwijderd van de plek waar Henri in Oisterwijk woonde. Een klein tenger vrouwtje deed ons open, qua uiterlijk een kopie van mijn schoonmoeder. Rob kreeg eindelijk familie, het zwijgen was voorbij. De contacten waren dierbaar maar broos, omdat iedereen al zo oud was. Betsy Anholt, mijn schoonmoeder, heeft deze zoektocht niet meegemaakt, zo jammer.

Op 14 oktober 2021 kreeg Henri Anholt in Oisterwijk een struikelsteen. Nu mocht ik als vrouw van Rob, schoondochter van Betsy Anholt, de struikelsteen samen met mijn zoon Martijn leggen, op de plek waar Henri 27 augustus 1942 zijn huis aan de Bremlaan verliet en daarna in 1944 in Auschwitz werd vermoord.

Dankzij de struikelsteen heb ik Henri beter leren kennen. Zo weet ik nu dat Hartog (Henri) Anholt in 1905 in Zwolle geboren is en op elf jarige leeftijd naar Amsterdam verhuist. In 1933 trouwt Henri met Elise Rosa Hartog. Na een aantal jaren in de omgeving van Zeist te hebben gewoond verhuizen ze in 1940 naar Oisterwijk. Daar heeft Henri samen met zijn neef Jacob Harrie Heimans een schoenfabriek. In april 1942 overlijdt zijn vrouw Elise Rosa. Vier maanden later krijgt Henri van de veldwachter een oproep dat hij zich de volgende dag moet melden voor werk in een werkkamp. Henri is dat niet van plan en duikt onder. Een jaar later, eind augustus 1943, wordt hij alsnog in Amsterdam gearresteerd en naar Kamp Westerbork gebracht waar hij in een strafbarak wordt opgesloten. In november 1943 gaat Henri op transport naar Auschwitz. Daar wordt hij in een van de werkkampen geplaatst. Uiteindelijk overlijdt hij daar uiterlijk 31 maart 1944 aan de gevolgen van ziekte of uitputting.

Ik ben de Werkgroep Struikelstenen Oisterwijk intens dankbaar voor hun zoektocht en het initiatief in Oisterwijk struikelstenen te leggen en zo de familie bij elkaar te brengen. Zij hebben Henri Hartog Anholt een "gezicht" en familie gegeven.

In het door Peter Slingerland geschreven boek Struikelstenen in Oisterwijk; het verleden herdenken met het oog op de toekomst, wordt een hoofdstuk gewijd aan het leven van Hartog Anholt.