Erich Struch

Hester Bakker

Breda, Willem III laan, vrijdag en zaterdag 20 augustus 2022

Welkom in de Willem III laan 

Aanstaande zondag 28 augustus is je naam onderdeel van een tijdelijk monument om te herdenken dat precies 80 jaar geleden op die datum de Bredase Joden zich moesten melden voor transport. Mijn moeder van 82 gaat daar zingen en heeft wat informatie toegestuurd van Verhalis en www.namenennummers.nl . Op het plattegrondje erbij staat een google puntje IN mijn straat. Binnen een week na de herdenking zullen we weer, na twee jaar pauze door coronarestricties, oude en nieuwe bewoners op het straatfeest begroeten in deze gezellige straat van Breda.

Ik vraag me af wie er achter dat puntje zit en hoe die hier is gekomen. Doordat ik alleen jouw naam zie en omdat je geboren bent in Aken doet het me denken aan de moeder en zoon die sinds een half jaar - gevlucht voor geweld van nu in Oekraïne - inwonen bij lieve mensen een straat verderop. Heb jij ook ergens onderdak moeten zoeken? Ook denk ik aan de vader van mijn moeder die rond 1936 met zijn moeder vanuit Dantzig naar Scheveningen kwam. Dit op aandringen van zijn broer die al eerder het minder ‘gure’ klimaat in het westen opzocht.

Het gezin Struch in het Ginneken van Breda

Bij mijn eerste zoeken zie ik dat je, net zoals veel nieuwe buren nu, met je gezin met jonge kinderen in de Willem III laan bent komen wonen. Dat blijkt uit de advertentie in het Joodsch Weekblad van november 1941 waarmee je vrouw Sylvia Struch Loeser op zoek is naar een kinderjuffrouw voor een liberaal gezin in de Willem III laan 32. Maar je blijkt eerder in Breda ingeschreven: 26 november 1938. De Willem III laan was splinternieuw en de meeste huizen waren destijds huurhuizen. Je kinderen waren toen ongeveer 9, 6 en 3 jaar. 

Van een oudere dame uit de aangrenzende Anna Paulownalaan hoorde ik ooit dat de verdere bouw van de wijk door de oorlog een tijdje was uitgesteld, wat voor de kinderen een speelparadijs opleverde. Misschien hebben ze met haar gespeeld in de kuil en op het zand ten noorden van de straat, of stiekem in de onafgebouwde casco huizen. En misschien gingen ook jouw kinderen, net als bijna alle kids uit de buurt nu, zelf over de stoep naar de protestants christelijke Dr. De Visserschool die hier sinds 1928 is. Nee, de kinderen gingen naar de Nutsschool een stukje lopen langs de Mark of de Baronielaan. En toen dat vanaf september 1941 niet meer mocht werden alle Joodse kinderen van verschillende leeftijden in een lokaaltje gezet van de Joodse school naast de Synagoge in de Schoolstraat.

Het was vast fijn wonen in het ruime huis met tuin, de rivier de Mark en het bos in de buurt en het gezellige dorpspleintje van het Ginneken. Hoewel misschien niet iedereen even vriendelijk was. Twee deuren verder op nummer 28 heeft mijn aardige buurman bij het verbouwen eind 2019 onder de vloer transcripties gevonden van alle uitzendingen van de radio-uitzendingen van Max Blokzijl. https://nos.nl/artikel/2300123-bredanaar-vindt-schoenendoos-met-tientallen-nsb-teksten-op-zolder

Hoe kwam je hier terecht? Waar kwamen jullie vandaan? 

Je bent op 3 augustus 1901 geboren in Aken. Erich Iersel Struch; de tweede zoon van Bernhard Struch en Johanna Flechtheim. Je broer Walter was toen bijna 4 jaar. Je vader werkte in de lakenhandel als fabrikant van wollen stoffen en je moeder was afkomstig uit een familie van bankiers en graanhandelaars met kosmopolitische leden zoals een handelaar in de ‘entartete kunst’. Haar zus trouwde ook naar Aken met een man in de lakenhandel.

Na een opleiding als textiel technicus verliet je op je 26e het ouderlijk huis aan de Roonstrasse 12 in Aken toen je trouwde op 10 juni 1928 met Sylvia Loeser. Geen idee hoe jullie elkaar hebben leren kennen. Sylvia is namelijk geboren als dochter van de directeur van een enorme staalfabriek in Silezië in het Oosten van Duitsland, later Polen, toevallig niet zo ver van Auschwitz. Misschien hebben haar ouders elkaar ontmoet in het sjieke hotel Wittebrug in Den Haag. Haar moeder was Nederlandse en Sylvia (en broertje Hans) hebben in Doetinchem gewoond waar zij het Gymnasium heeft afgerond waarna ze rechten is gaan studeren in Leiden. Twee jaar na je huwelijk met Sylvia is in 1930 je vader overleden. Ik vermoed dat je samen met je broer het bedrijf verder voortzette. Totdat, …. je broer Walter tijdens de Kristallnacht Pogrom van 8 en 9 november 1938 werd opgepakt. Een dag later kwam hij aan in Buchenwald waar hij op 23 november 1938 is overleden. Dus in 1938 waren de kampverschrikkingen er al! 

Onmiddellijk na de Kristallnacht zijn jullie naar Breda gevlucht en op 26 november 1938 sta je al ingeschreven. Had je al voorbereidingen getroffen via werkgerelateerde contacten hier? Zo heeft Tilburg een lange historie met textiel. Je zette de handel in stoffen en machines voort als enig firmant van de firma L. Thieron & fils, Breda (1939-1941). Dit bedrijf staat op een Duitse lijst met ‘vijandelijk vermogensbeheer in bezet Nederland’.

Ook is er een Liro-kaart aanwezig. Wat betekent dat nou? Liro blijkt te staan voor “Lippmann, Rosenthal & Co. in de volksmond ook bekend als de “Duitse roofbank" of “Nazibank", in Amsterdam die tijdens de is opgericht om joods bezit (geld, waardepapieren en waardevolle bezittingen) te registreren en vervolgens systematisch kaal te plukken alvorens ze te deporteren”