Herbert Grossmeijer

Arjan Boonacker

Van 1982 tot 1992 woonde ik in de Da Costastraat op nummer 119 - eenhoog, zonder te weten wie er 40 jaar daarvoor mijn onderbuurman was geweest: Herbert Grossmeijer.

 

Herbert werd geboren in 1907 te Georgensgmünd, Duitsland, als zoon van slager en veehandelaar Josef en moeder Emma. In 1933 trouwt hij met de christelijke Anna Elbert en in datzelfde jaar komt er gezinsuitbreiding met dochter Cilla.

In 1938 verlaat het gezin Grossmeijer Duitsland om zich in Amsterdam te vestigen: eerst op de Prinsengracht, daarna in de Fokke Simonszstraat. In 1939 keren ook vader en moeder Grossmeijer Duitsland de rug toe om bij Herbert, Anna en Cilla op de Fokke Simonszstraat in te trekken. Op 3 september 1940 verhuizen die laatste drie naar de Da Costastraat 119 huis (foto 1). Of eigenlijk naar de Van Tienhovenstraat 119 huis zoals de straat in de oorlog wordt genoemd, Joodse straatnamen waren afgeschaft.

In oktober 1941 wordt Herbert, net als alle andere Duitse Joden die in het buitenland verbleven, door het Reichsbürgergesetz statenloos verklaard. Wat er daarna precies gebeurt is onduidelijk maar op 30 juli 1942 wordt hij gearresteerd op verdenking van diefstal van persoonsbewijzen (foto 2). Hij wordt opgesloten en komt uiteindelijk in Kamp Amersfoort terecht.Niemand weet intussen waar Herbert is. De Joodse Raad gaat regelmatig langs bij het adres op de Da Costastraat maar treft hem daar nooit aan (foto 3). Men denkt dat hij in Westerbork zit maar dat blijft gissen. Uiteindelijk komt het trieste nieuws dat Herbert Grossmeijer op 15 januari 1943 in Kamp Mauthausen in Oostenrijk is overleden.

Vader en moeder Grossmeijer worden op 10 april 1943 bij een razzia opgepakt, opgesloten in Westerbork en op 18 mei 1943 op transport gezet naar Sobibor waar ze direct bij aankomst worden vermoord. Anna Grossmeijer-Elbert en dochter Cilla reizen in 1944 verplicht terug naar Duitsland en worden tewerkgesteld in Weissenburg. Na de oorlog emigreren ze naar Israël waar Cilla tot op hoge leeftijd zangeres is in de Israel Baroque Players.

Foto 1: De Woningkaart van Da Costastraat 119 huis (Stadsarchief Gemeente Amsterdam)

Foto 2: Politierapport met daarin de arrestatie van Herbert (Stadsarchief Gemeente Amsterdam)

Foto 3: Waar is Herbert? (Arolsen Archives)