Samuel de Paauw

Gerda van't Hoff

Midden in de Javastraat, voor de deur van de schoenmaker op nummer 87 vind je drie struikelstenen: de middelste is voor Samuel de Paauw. Samuel woonde officieel niet in de Javastraat, maar in de Lepelstraat. Voor de oorlog was dit een bruisende straat, bijna uitsluitend bewoond door Joden en vol Joodse winkels. Op nummer 70 was de kaaswinkel van Tobias en Aaltje, de ouders van Samuel, en de andere kinderen Jacob, Keetje en Johanna.

Samuel was actief in het verzet. Evenals zijn vader Tobias en oom Jacob verspreidde hij het Parool en gaf hij hulp aan onderduikers. Het huis van Tobias was een onderduikadres voor enkele belangrijke medewerkers van het illegale blad het Parool. Ook waren er radiotoestellen in het huis verborgen. Samuels’ oom Jacob  woonde in de Javastraat. Nadat Tobias, Aaltje, Jacob en Keetje waren afgevoerd en in 1943 vermoord in een van de kampen, woonde Samuel bij zijn oom Jacob Paauw en diens gezin in de Javastraat en zette zijn activiteiten voort. Zusje Johanna heeft de oorlog overleefd.

De struikelsteen van Samuel ligt tussen die van oom Jacob en een baby, Marcel Benjamins. Deze baby was door het verzet gered uit de crèche tegenover de Hollandse Schouwburg en ondergebracht bij het gezin van Jacob in de Javastraat. Maar zij werden verraden. Op 11 november 1943 werden Jacob, baby Marcel en Samuel op klaarlichte dag opgepakt en uit de woning aan de Javastraat afgevoerd. Samuel kwam in Kamp Westerbork en werd enkele weken later op 25 januari 1944 op transport gezet naar Auschwitz.  Samuel was pas 23 jaar toen hij daar op 31 mei 1944 werd vermoord.

Ik wist de taak, die ik begon,
Een taak van moeiten zwaar,
Maar 't hart, dat het niet laten kon,
Schuwt nimmer het gevaar;

Fragment uit: De Achttien doden, Jan Campert 1902-1943

Bronnen:

Joodsmonument.nl

Oorlogslevens.nl

Oorlogsbronnen.nl

Joodsamsterdam.nl

Wikipedia.org