Benjamin Schouten

Claire Groot

Benjamin, de oudste zoon 
Benjamin Schouten (1909) was de oudste zoon van Nachman Schouten en Margaretha van West. Hij had drie jongere broers: Barend (1912), Alexander Mozes (1916) en Maurits (1919). Alleen Alexander Mozes, die in april 1942 trouwde met Johanna Maria Frederika Pach, heeft samen met zijn vrouw de Holocaust overleefd. Alexander Mozes Schouten is overleden in 1983 en zijn echtgenote in 2003. Ik heb helaas geen afstammelingen kunnen vinden.
Ik vermoed dat Benjamin vernoemd is naar zijn grootvader van moederskant, Benjamin van West. Zijn broertje Barend zou naar grootvader van vaderskant, Barend Schouten, kunnen zijn vernoemd. Benjamin was, net als zijn vader en broertje Barend, huidenzouter en stroper. 

De Valkenburgerstraat, een arme buurt 
Toen Benjamin werd geboren in 1909 woonden zijn ouders in de Valkenburgerstraat 178 (voorheen "Marken"). De bewoner van de Valkenburgerstraat nummer 178 in 1903 (vóór de familie Schouten) was slager J. Agsterribe (misschien kenden zij elkaar?). Op joodsamsterdam.nl is een speciale pagina aan de straat gewijd: "Een smalle straat. De bewoners zeer arm in één van de armste buurten van Amsterdam. Dat was de Valkenburgerstraat. Een straat met een rijk Joods leven. Twee synagoges, verschillende bakkers die koosjer bakten, een diamantslijperij en kleine ondernemers." Het moet er enorm gestonken hebben. Er heersten veel epidemieën. Op de website van de gemeente Amsterdam staat: "Dat het leven in de oude Jordaan hard en armoedig was, is bekend. Maar het leven in de Jodenbuurt achter het Waterlooplein was minstens zo hard. Zo bestond de Roode Leeuwengang aan de Valkenburgerstraat uit een verzameling krotten waar 300 personen woonden in 39 eenkamerwoningen. 'In de Roode Leeuwengang is altijd ruzie. Er ligt altijd een kind op sterven. Minstens eenmaal per week komt de wagen van de gemeente iemand weghalen, die aan een besmettelijke ziekte lijdt' (citaat schrijver Meyer Sluyser)."
Begin 20ste eeuw worden omwille van de volksgezondheid, grote delen van Uilenburg en Marken gesloopt en gedeeltelijk vervangen door nieuwbouw. Tijdens de sanering verhuizen veel bewoners naar de nieuwe Transvaalbuurt in Oost. Ik denk dat dit ook voor Benjamin en zijn ouders en broertjes zo gegaan moet zijn. Zij zijn namelijk in 1932 naar de Tugelaweg 89 in de Transvaalbuurt verhuisd.

Huwelijk met Vrouwtje Kroet
In 1936 trouwde Benjamin met Vrouwtje Kroet (1909, dochter van Joseph Kroet en Heintje Schaap). Vrouwtje werkte vóór haar huwelijk als lingerienaaister. Benjamin en Vrouwtje betrokken een woning in de Reitzstraat nummer 23 in de Transvaalbuurt waar in 1937 hun zoontje Nico werd geboren. In 1938 verhuisden zij naar de Blasiusstraat nummer 92 driehoog. In 1939 overlijdt de moeder van Benjamin, Margaretha van West. Er is een overlijdensadvertentie geplaatst door Benjamin en zijn gezin.
Herdenkingspagina voor Vrouwtje.
Herdenkingspagina voor Nico.

Benjamin, Vrouwtje en hun zoontje Nico vermoord in Auschwitz
Benjamin, Vrouwtje en hun vijfjarige Nico werden waarschijnlijk opgeroepen voor de zogenaamde “Arbeitseinsatz” op 22 juli 1942 maar kregen om niet bekende reden op 23 juli een tijdelijk vrijstelling van deportatie. Uit transportlijsten van het Rode Kruis blijkt dat zij in de nacht van 29 op 30 juli 1942 in de trein die om 02.16u vertrok vanaf het Centraal Station Amsterdam, zijn afgevoerd naar Kamp Westerbork. Dit transport arriveerde op 30 juli in Westerbork en al op de volgende dag, 31 juli 1942, werd het gezin van Benjamin Schouten op transport gesteld naar Auschwitz. Bij aankomst op 2 augustus werden Vrouwtje en haar zoontje Nico direct in de gaskamers van Auschwitz-Birkenau vermoord. Benjamin werd bij aankomst nog geselecteerd om “werkzaamheden” in het kamp te verrichten. (bron: Joodsmonument.nl)

Overlijdensdatum van Benjamin Schouten
De Nederlandse autoriteiten hebben na onderzoek en aan de hand van getuigenissen van overlevenden vastgesteld dat Benjamin Schouten na 30 september niet meer in leven zou kunnen zijn en de gemeente Amsterdam heeft opdracht gekregen om een overlijdensakte op te maken waarin is vastgelegd dat hij op 30 September 1942 in Auschwitz is overleden. Uit de “Sterbebücher” van Auschwitz - de bewaard gebleven overlijdensregisters - blijkt echter dat Benjamin Schouten al op 25 augustus 1942 is vermoord. Deze datum wijkt dus af van de officiële sterfdatum die na de oorlog is vastgesteld door het Nederlandse Ministerie van Justitie. Op de website joodsmonument.nl wordt de officieel vastgestelde overlijdensdatum vermeld. (bron: Joodsmonument.nl). Uitgaande van de “Sterbebücher” van Auschwitz is Benjamin 32 jaar geworden.

Op de websitepagina over de geschiedenis van de Valkenburgerstraat van de gemeente Amsterdam staat een filmpje uit 1925 met ingekleurde filmbeelden, met onder meer de Uilenburgerstraat, Markengracht en Roode Leeuwengang. Misschien is Benjamin, die dan een jaar of 16 moet zijn, wel te zien in dit filmpje.

Bronnen
Joodsmonument.nl over gezin Schouten  Over Nachman Schouten en Duifje Korper

Biografie 20 februari 2023, redactie Joods Monument.

Joods Amsterdam Valkenburgerstraat
Amsterdam armste buurt

Maxvandam family