Ella de Vries

Trix van Vugt

Ella de Vries is geboren in Utrecht op 5 april 1924. Ze stierf op 3 september 1942 in Auschwitz.

Ella was de dochter van Israel de Vries en zijn vrouw Sara de Vries-de Beer. Het was een gezin met vijf kinderen, waarvan Ella de middelste was. De oudste was Aron (1917), dan volgden Alexander (1920), Ella (1924), Ganna (1930) en Josephina (1933). Allen stierven in 1942 in Auschwitz, alleen Aron stierf ongeveer een jaar later in een werkkamp.

Na in Utrecht gewoond te hebben, verhuisde het gezin naar de Koornstraat nummer 7 in Oss. Ze woonden daar toen de Duitsers op 10 mei i1940 ons land binnen vielen. Ella is dan 16 jaar.Vanaf 1941 wordt het leven voor het gezin een stuk moeilijker door alle maatregelen die de Duitse bezetters tegen Joden  nemen; zoals een verbod op bioscoopbezoek, de registratie van alle Joodse inwoners, een verbod op de openbare scholen en tenslotte het verplicht dragen van de jodenster.

Ella gaat in februari 1942, dan 18 jaar oud, in Den Bosch werken als huishoudster. In februari 1942 kwam zij uit Oss naar Den Bosch, waar ze eerst in de Noremborghstraat op nummer 32 woonde, en later in de Choorstraat nummer 4-boven. Zij werkte in die tijd voor verschillende joodse families. Haar werkende leven in Den Bosch duurde niet zo lang. In augustus 1942 verhuisde zij alweer terug naar Oss. Of dat het gevolg was van alle maatregelen tegen Joden of uit vrije wil, is mij niet bekend. Ik denk dat het het eerste zou kunnen zijn.

Toen ging het snel voor de familie de Vries. Op 30 augustus werd het gezin op transport gezet naar kamp Westerbork, een doorgangskamp. Een paar dagen daarvoor hadden ze een brief ontvangen met het bericht zich te melden. Op de foto is een voorbeeld van zo'n brief te zien. Vanuit Oss werden ze met de bus naar Den Bosch gebracht en van daaruit ging het gezin met de trein naar Westerbork.

Kamp Westerbork werd in 1939 in gebruik genomen als Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork voor de uit Duitsland gevluchte Joden. Vanaf 1 juli 1942 tot mei 1945 was het operationeel als Polizeiliches Judendurchgangslager Westerbork. Meer dan honderdduizend gevangenen werden in deze periode per trein gedeporteerd naar Auschwitz, Sobibor, Theresienstadt, Buchenwald en andere kampen. 

Eén dag later, op 31 augustus, ging het gezin op transport naar Auschwitz. Het is een transport van ongeveer 560 mensen, de meesten waren Joden, waaronder ook een grote groep kinderen en tieners, zoals Ella. Het transport arriveert op 1 september in Auschwitz en 2 dagen later, op 3 september, zijn bijna alle familieleden overleden. Vergast. Ik hoop zo dat ze op hun laatste ogenblikken bij elkaar geweest zijn en elkaar hebben kunnen vasthouden!

De oudste zoon Aron stierf niet in Auschwitz. Hij werd naar een ander kamp, werkkamp Fürstengrube, overgebracht, waar hij in februari 1943 overleed. Niet bekend is hoe. Bekend is wel dat het werk in die kampen (bijvoorbeeld Gross Rosen, dat ik zelf bezocht heb) vaak zo zwaar was, dat mensen dat niet langer dan een paar weken vol konden houden.

In 2014 worden er in Oss voor Ella en haar familie zeven struikelstenen geplaatst op Koornstraat 7.  Een mooie manier om ze te herdenken.

Ik ben getroffen door het verhaal van Ella, omdat ze zo jong gestorven is en net als ik de middelste was van haar gezin. Zij is geboren in Utrecht en verhuisde naar Brabant en ik heb op mijn 18de de verhuizing van Brabant naar Utrecht gemaakt. Dat was voor mij een groot avontuur en de start van mijn eigen zelfstandige leven. Misschien had de verhuizing naar Den Bosch om daar te gaan werken voor Ella eenzelfde soort betekenis, maar het duurde maar een paar maanden.  De terugverhuizing naar Oss werd het begin van het einde. Een spannend eigen leven is haar niet gegund geweest.