Reintje Ephraim-Wertheim

Naambordje: Otto Holman. Tekst: Gerda van 't Hoff

Reintje Wertheim heeft geen gemakkelijk leven gehad. Zij komt uit een grote familie van koopmannen en marktmensen met standplaatsen op het Waterlooplein en Uilenburg, de oude Joodse wijken van Amsterdam en ook Reintje is marktvrouw. Als ze 24 jaar is trouwt ze met Meijer Frank, koopman, en ze krijgen twee zoons: Hartog en Louis. Maar in 1928 overlijdt Meijer, op 41-jarige leeftijd. Hartog is dan net 7 en Louis 5 jaar oud. Enkele jaren later hertrouwt ze met koopman Marcus Carels, maar dat huwelijk wordt in 1936 ontbonden. In hetzelfde jaar trouwt ze voor de derde maal, nu met Mozes Ephraïm, die ook koopman is. Als de oorlog uitbreekt woont Reintje met haar twee zoons, Hartog en Louis, en haar man Mozes in de Swammerdamstraat, in die tijd een nieuwe buurt met moderne huizen, waar veel Joodse mensen uit de verarmde Joodse wijken in de binnenstad naartoe verhuizen.

Van oudsher waren er veel Joodse marktkooplui en venters in Amsterdam. Omdat de gilden voor Joden gesloten waren, bleven er maar weinig andere beroepen over. Ook nadat de gilden eind 18^e eeuw afgeschaft waren, kwam de overgang naar andere beroepen langzaam op gang. De traditie om het beroep van vader op zoon en binnen families te houden, bleef sterk. Gebrek aan scholing en antisemitisme speelden daar ook een rol in. Tijdens de economische crisis in de jaren 30 nam het aantal marktlieden toe, voor werklozen was het een manier om toch nog een beetje geld te verdienen. In de oorlog mochten Joden alleen op door de bezetters toegewezen markten werken. In Amsterdam Oost werd de markt op de Joubertstraat in de Transvaalbuurt toegewezen als ‘Jodenmarkt’, alleen voor Joodse kopers en alleen voor Joodse marktlieden.

Reintje en Mozes zijn op 19 september 1942 uit Amsterdam naar Kamp Westerbork getransporteerd, met nog 374 Joodse Amsterdammers. Een half jaar later, op 6 april 1943 zijn zij op transport gezet naar Sobibor, transport nummer 6 met 2016 mensen, waarvan het overgrote deel Joods, 13 verzetsdeelnemers. Na aankomst op 9 april 1943 zijn zij vermoord. Reintje is dan 49 jaar oud, Mozes 58 jaar oud.

Op 11 november 1942 wordt Louis bij een razzia opgepakt, hij komt in 1944 op 20 jarige leeftijd om in Midden Europa. Hartog is 22 jaar oud als hij een paar maanden later op 4 juni 1943 in Sobibor wordt vermoord.

Bronnen: joodsmonument.nl; oorlogsbronnen.nl; sobibor.org’; sobiborinterviews.org; geni.com