Mozes Koopman

Judith Ensel

De jongste uit een groot gezin

Mozes Koopman (21 jaar) kwam uit een groot gezin met negen kinderen. Hij had drie broers en vijf zussen. Mozes was de jongste. Eind jaren jaren zeventig kwam ik wel eens bij een vriendin in de Vrolikstraat. Zelfs toen waren dat nog hele kleine woningen. Mijn vriendin woonde daar slechts met haar zus en ouders. Maar hoe die negen kinderen allemaal paste in zo'n woning aan de Vrolikstraat, is voor mij een raadsel.

Niemand van het gezin heeft de oorlog overleefd. Wat opmerkelijk is dat zus Dina al in 1935 op 5 mei op negentwintigjarige leeftijd is overleden. Het overlijdensbericht uit de krant, dat staat afgebeeld is overigens gedateerd op 5 mei 1938.

De familie aan moederskant had een groentezaak in de Vrolikstraat nr. 297. Vader Isaac Koopman was daar groenteknecht. Misschien heeft hij daar Schoontje Jacobs, de moeder van Mozes leren kennen ofwel hij is daar pas gaan werken toen hij met Schoontje trouwde. Op de website van het Geheugen van Oost vond ik een lijst met alle winkels, maar die op 297 stond er niet tussen. Ik vond nog wel een foto van het pand op 298. Waarschijnlijk zat nummer 297 aan de andere kant van de straat. 

Beiden ouders werden in 1942 in Auschwitz vermoord. Mozes zelf was kleermaker van beroep, evenals de twee andere broers. Waarschijnlijk was er met zoveel broers en zussen in de familie geen plaats meer voor andere familieleden in de groentezaak. Of hij echt kleermaker was of meer in de vodden zat, zoals veel joodse families, is niet duidelijk. Hij trouwde met Elisabeth Druijf. Zij was naaister. Vermoedelijk net getrouwd en net verhuisd van het ouderlijk huis naar een eigen woning op nr. 48. Beiden werden vermoord in Sobibor, respectievelijk 20 en 21 jaar oud.

Ik ben vooral getroffen door het feit dat Mozes en zijn Elisabeth nog zo'n jong stel was. Voor het naambordje heb ik gebruik gemaakt van een afbeelding van een ketoeba, dat is een in het Aramees opgestelde huwelijksakte die volgens de joodse wet door twee getuigen wordt ondertekend en de verplichtingen van de bruidegom jegens de bruid bevat. Bij een liberaal joodse huwelijksceremonie tekenen zowel de bruid als de bruidegom de ketoeba.