Siegfried Goldschmidt

Ineke de Laat

Siegfried Goldschmidt trouwde met de elf jaar jongere Margarethe Grünewald. Ze woonden in Düsseldorf, waar op 23 mei 1924 hun zoon Werner Goldschmidt geboren werd. Werner ging daar naar de lagere school, maar kon vanwege de vervolgingen onder de nationaalsocialistische regering niet naar de middelbare school in Duitsland. Toen hij 14 jaar was, regelden zijn ouders met een neef in de Verenigde Staten de nodige papieren om hem uit Duitsland naar de Verenigde Staten te laten emigreren. Hij zat op een van de laatste 'kindertransporten' die Duitsland verlieten. Bij aankomst in de Verenigde Staten ging hij in de omgeving van New York wonen, bij een gezin dat Joodse kind-vluchtelingen uit Europa opnam.

Kort daarna, op 9 november 1938, is de Kristallnacht. Siegfried en Margarethe lukt het niet meer om uit Europa te ontsnappen. Op 1 april 1939 emigreren zij naar Nederland. Ze gaan wonen op de Burgemeester Pastoorsstraat 6 in Breda. De veiligheid die zij in Nederland hoopten te vinden bleek een illusie: op 27 augustus 1942 wordt Siegfried Goldschmidt opgeroepen om zich te melden bij het politiebureau in Breda.

Op 4 januari 1943 levert de politie uit Breda 'op last van de Sicherheitspolitie' in het Dordtse hoofdbureau drie mensen uit die Brabantse stad af, onder wie het joodse echtpaar Goldschmidt. Waarom zij van Breda naar Dordrecht werden getransporteerd, is niet bekend. Misschien omdat daar familie woonde?

Er is een inboedellijst van het gezin gemaakt waarop vermeld staat: Kamer, ronde tafel, leunstoel (3), mat (2), tapijtje, wandplaat (2), bestek en keukengerei. (Bron: redactie Joods Monument)

Het hoofdbureau in Dordrecht was voor Siegfried en Margarethe een tussenstation op weg naar de dood. Van 8 januari 1944 tot 25 januari 1944 zitten ze in Westerbork. Op 25 januari 1944 zijn ze gedeporteerd van Westerbork naar Auschwitz, waar ze al op 28 januari 1944 vergast zijn. Siegfried is dan 60 jaar en Margarethe 49 jaar. De bezittingen van Siegfried bij binnenkomst zijn o.a. souspieds (sokophouders), handschoenen, armbandhorloge, papier en potlood.

De vader van Siegfried was Adolf Goldschmidt, geboren in Lemförde, Duitsland, op 29 september 1851. Adolf Goldschmidt emigreerde op 29 december 1938 als weduwnaar naar Dordrecht. Hij ging daar wonen op de Singel 135, bij zijn dochter Margaretha, zijn schoonzoon Joseph van den Bergh en zijn kleindochters Cato Ilse en Henriette Johanna, die toen 30 en 31 waren. Adolf heeft een eigen grafsteen op de Joodse begraafplaats in Assen. Zijn naam komt ook voor op het collectief monument daar. De kleindochters zijn vermoord in Sobibor en Auschwitz.  

Ik heb deze naam gekozen omdat ik ben opgegroeid op de Baronielaan. We speelden vaak op het hoekje, en de Burgemeester Pastoorsstraat was daar dus heel vlakbij.