Rosa Pimontel-Leon

Tekst: Gerda van 't Hoff

De Swammerdamstraat was tot in de Tweede Wereldoorlog een geliefde straat bij Joodse Amsterdammers. Natuurlijk vanwege alle winkels met Joodse specialiteiten, bedrijven zoals een elektricien en een drukkerij. Er woonden artsen, advocaten en rabbijnen. Het was een gezellige buurt waar veel Joden uit de binnenstad en gevluchte Joden uit Oost Europa kwamen wonen. Op de hoek met de Blasiusstraat (nummer 70) was een synagoge die voornamelijk door de Joden met Oost-Europese achtergrond werd bezocht. Even verderop in de Blasiusstraat stond de synagoge van de Portugees-Israëlitische Gebroederschap ‘Ahawath Hesed’. Rosa Pimontel-Leon en haar man Louis Pimontel behoorden tot de Portugees-Joodse gemeenschap.

Onder hen woonde Joseph (Jos) Pimentel met zijn ouders, de achternamen zijn bijna gelijk. Pimentol is een veel voorkomende verbastering van Pimentel, ook binnen één familie. In hun geval zijn zij geen directe familie van elkaar. Jos was een vooraanstaande chazan (voorzanger) in de synagoge. In de achtertuin van het pand werd elk jaar na Jom Kippoer de Cabana (Soeka, loofhut) opgebouwd. Na het bezoek aan de ‘snoge’ werd in deze Cabana gegeten, thee gedronken, werden verhalen verteld, liedjes gezongen en werd gekletst. Vast en zeker dat Rosa en Louis hier vaak bij zijn geweest.

Op de kaart van de Joodse Raad staat vermeld dat Rosa een zogenaamde ‘Sperre’ had vanwege de gezondheid van haar man. Dat wil zeggen dat zij volgens de Raad onmisbaar was en niet gedeporteerd mocht worden. Volgens de kaart had Louis hypertensie (hoge bloeddruk). Maar in 1943 veranderde de houding van de bezetters. De Totaler Krieg werd uitgeroepen en de Duitsers lieten nu hun ware gezicht zien. In Nederland werd dit vooral merkbaar door grootschalige Arbeitseinsatz en deportaties van Joden naar de vernietigingskampen.

Ik kan niet vinden wanneer Rosa en Louis in Westerbork aangekomen zijn. Op de kampkaart van Louis staat wel met rood potlood geschreven wanneer zij zijn gedeporteerd: op 16 februari 1943 werden zij in de trein van Westerbork naar Auschwitz gezet. Rosa is bij aankomst in Auschwitz op 19 februari 1943 vermoord. Zij was 44 jaar oud. Louis is twee maanden later vermoord, op 30 april 1943. Hij was toen 40 jaar.

Bronnen: joodsmonument.nl; joodsamsterdam.nl; oorlogsbronnen.nl; niod.nl; dedokwerker.nl; dutchjewry.org