Eva Gokkes-de Bock

naambordje: Mariëlle Heesters, tekst: Emile Rijpert

Eva werd als Eva Bokkie in 1904 in Amsterdam geboren. Haar vader was schoenmaker Isaac Bokkie en haar moeder Hanna Stuiver. Zij trouwt in de hoofdstad in 1933 met leraar Benjamin Gokkes. Die woonde al sinds 1932 in de St. Josephstraat nummer 8 in Breda, niet ver van het Stedelijk Gymnasium waar hij sinds dat jaar leraar Frans was. Benjamin had in 1931 aan de Universiteit van Amsterdam zijn doctoraal Frans en Italiaans afgerond.

Over de schoolloopbaan van Eva is niets bekend. Zij heeft mogelijk last gehad van haar achternaam en zette een procedure in gang om die te wijzigen in de Bock. De naamswijziging wordt in 1936 bij Koninklijk Besluit vastgesteld. Deze actie getuigt van zelfbewustzijn en daadkracht. Het echtpaar staat in 1935 in het Bredase Adresboek geregistreerd op Loopschansstraat nummer 34. Hun zoon David Jacques André Gokkes wordt daar in 1938 geboren. Het bijzondere is dat het Stadsarchief Breda niets heeft over deze zoon. Het Stadsarchief Amsterdam meldt wel zijn voornamen en het geboortejaar.

Het geluk zou dit echtpaar tegemoet moeten schijnen: goede baan, een pracht zoon, fraaie woning en carrièremogelijkheden in onderwijs of wetenschap. De werkelijkheid zou gruwelijk anders worden. De Duitse bezetting hielp alle dromen naar de knoppen. Eva zal haar man veel praktische steun gegeven hebben. Er zal thuis veel gesproken zijn over de toenemende beperkingen. Door een beschikking van 4 november 1940 werd Benjamin ontslagen en op wachtgeld gezet.

Op 20 november 1941 werd hij rector van het Joods Lyceum in Den Bosch en ging hij evenals vele leerlingen per trein naar zijn werk. Die school had onder andere drie Bredase leerlingen, waaronder de betreurde van oorsprong Amsterdamse Eddy Duis († 1944). Hij woonde vlakbij in de Teteringenstraat nummer 8. De man van Eva was in Den Bosch meer een manusje van alles om het middelbaar onderwijs voor Joodse leerlingen nog enigszins op gang te brengen. Er waren nauwelijks spullen, er waren onvoldoende leerkrachten. Toen de bezetter in juni 1942 ook nog de rijwielen invorderden, diende Benjamin tevergeefs aanvragen voor ontheffing daarvan in.

Eva en haar man moeten zich ontzettend veel zorgen gemaakt hebben. Geen wonder dat het echtpaar Gokkes plannen maakte om te vluchten. Op 9 oktober 1942 liep dat fout. 's Avonds stonden Benjamin en Eva op de hoek van de Ploegstraat klaar om naar België gereden te worden. Ze werden verraden door ene H. Aan hem hadden Benjamin en Eva in vertrouwen ook hun huissleutel gegeven. Hun persoonsbewijzen waren niet in orde en ze werden opgesloten in het Huis van Bewaring. Om hun vlucht te financieren had het echtpaar Gokkes voor ongeveer 10.000 gulden aan juwelen en andere kostbaarheden verkocht.  De dag na hun aanhouding werd hun huis leeggeplunderd.

Benjamin vertrok op 9 november naar Auschwitz en werd in Cosel uit de trein gehaald om dwangarbeid te verrichten. Eva ging op 12 december 1942 vanuit Kamp Westerbork naar Auschwitz en werd na aankomst op 15 december 1942 daar vermoord. Zij werd slechts 38 jaar. Hun kindje was op een onderduikadres ondergebracht en heeft de oorlog overleefd.  

Bronnen: Stadsarchief Breda, Stadsarchief Amsterdam, Collecties Kamp Westerbork, Joods Monument, J. Bader 'Kroniek van 'n Vervolging'

Literatuur: 'Het verhaal van Edith'  Edith Velmans - van Hessen.