Schoontje Franken-Kerkmeester

Naambordje: Wendeline Tholen, tekst: Gerda van 't Hoff

Schoontje is geboren in Amsterdam en op 26 april 1905 trouwde ze met Levie Franken, die diamantbewerker was. Ze is dan 24 jaar oud. Er staat geen beroep bij haar gegevens. In tijd gewoon was het nog gewoon dat vrouwen ontslag namen als ze trouwden, om zich geheel te kunnen wijden aan het huishouden en het gezin. Het duurde 15 jaar voordat er kinderen kwamen.

In 1920 werd Doris geboren in Londen. Schoontje en Levie hebben dus een poos in London gewoond. Het is niet duidelijk hoe lang zij daar woonden. In die tijd vertrokken veel Nederlandse Joden naar Londen, om de doodeenvoudige reden dat daar meer werk was. Ook voor diamantbewerkers. Er was er een grote Nederlandse-Joodse gemeenschap in East End Londen, rond de Sandys Row synagoge. Deze gemeenschap was in 1854 gevestigd door vijftig Amsterdamse families en had sterke Nederlands-Joodse tradities. Tegen het einde van de 19e eeuw vestigden zich ook veel Oost Europese Joden, massaal op de vlucht vanwege de pogroms. De verhoudingen met de Oost Europese Joden waren slecht, de Nederlandse Joden hadden minachting voor de 'Poolse joden', maar andersom ook. Misschien dat zij daarom besloten terug te gaan naar Mokum? Drie jaar na Doris, in 1923, is Marcus geboren in Amsterdam.

Ze woonden in de Eerste Oosterparkstraat, op nummer 139 eenhoog. Vlakbij was het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, waar patholoog-anatoom Pompe zijn laboratorium gebruikte voor onderduikers en waar radiozenders waren verborgen voor communicatie met Londen en Eindhoven. Maar waar ook af en toe de polikliniek gedeeltelijk werd gevorderd door de bezetter. Schoontje heeft nog net meegemaakt, dat het ziekenhuis in 1943 een Duitse afdeling kreeg.

Schoontje (62) kwam begin 1944 samen met Doris (23) in Westerbork terecht, waar ze op 25 januari 1944 op transport werden gesteld naar Auschwitz. Schoontje werd samen met Doris vergast op 28 januari 1944. Levie (61) werd twee weken daarna vermoord in Auschwitz, op 11 februari 1944. Ruim een jaar later werd Marcus (21) in Dachau vermoord.

Het pand waarin Schoontje woonde bestaat niet meer. Zoals zoveel panden in de buurt is het na de oorlog afgebroken en kwam er nieuwbouw voor in de plaats. Op de plek van Schoontje’s woning is nu een Blokker en Toko Bandung.

Bronnen: Joodsmonument.nl; collecties.kampwesterbork.nl; niw.nl/hollandse-roots; Bianca Stigter (2019): Atlas van een bezette stad, Amsterdam 1940-1945.