Irwin Serphos

Ria van 't Hof en Anne-Marie de Leeuw

Dag Irwin,

Jouw vader was Hugo Martin Serphos en jouw moeder Henriette Menko. Je hebt een oudere zus, Jeanette Estella, die in de herfst van 1919 in Enschede geboren is. Jij kwam tweeënhalf jaar later. Ik heb foto's gezien van jullie: gewoon een heel gelukkig gezin. Jullie waren in 1934 vanuit Enschede naar Groningen verhuisd, na het faillissement van de zaak van je vader. In Groningen werd je vader mededirecteur bij de herenkledingfirma S. Muller & Co. 

1940. De Duitsers zijn Nederland al binnengevallen en je vader is net overleden. Toch kies jij er voor om weg te gaan bij je moeder en zusje in Groningen, om in Dordrecht werktuigbouwkunde en elektrotechniek te gaan studeren aan de mts. Je woont er op twee adressen, de Bankastraat en de Sint Jorisweg, waar je inwonend bent. Overigens liggen die straten vlak bij elkaar. 

We maken even een sprong in de tijd: in 2020 zal de zoon van jouw zus een mail sturen naar de site van Stolpersteine Dordrecht, waarin hij vertelt dat jij in het verzet zat met je studentenvereniging. Was dat een reden voor jou om te gaan studeren in Dordrecht: had je die plannen al? Ik heb geen aanwijzing gevonden dat de mts waarvoor je koos, bijzonder goed was.

In 1941 studeer je een jaar aan de mts en ga je over naar het tweede jaar. Maar in dat tweede jaar rond je alleen nog een examen Boekhouden af. Ook hierover wordt gespeculeerd: op een lijst van de Duitsers sta jij namelijk als kantoorbediende geregistreerd. Heb je moeten stoppen op de mts? Overigens maakt die lijst duidelijk dat je in de gaten werd gehouden.

Jouw zus Jeannette, Nettie, trouwt op 7 april 1942 in Haren met Tobias van Blankenstein. Volgens jouw neef heeft zijn moeder hem verteld dat zij op hun trouwdag ondergedoken zijn in Amsterdam en dat jij hen aan het adres had geholpen.

In 1942 wordt het huis aan de Sint Jorisweg in Dordrecht ontruimd door de Duitsers en wordt er door hen genoteerd dat jij vanaf juli 1941 gevlucht zou zijn. Je bent in 1942 in Den Haag gearresteerd, waar je ondergedoken zat. Ben je daar meteen naartoe gegaan?

Jouw moeder is ondergedoken in Nijmegen, maar ze wordt op 9 september 1942 gearresteerd. Jij wordt in Den Haag gearresteerd als direct gevolg van de arrestatie van je moeder, las ik. Zijn jullie verraden? Jij wordt naar Auschwitz gebracht waar je op 31 december 1942 vermoord wordt. Jouw moeder zal in januari 1943 vermoord worden.

Jouw zus en haar man hebben de oorlog overleefd. Ze kregen drie kinderen en emigreerden in 1964 naar Israel. Jouw zus heeft in 1998 haar levensverhaal op band ingesproken als testament voor haar kinderen. Bernard, jouw neef, heeft op deze manier de feiten over jouw leven kunnen aanvullen. Je zus heeft tot tweemaal toe bij Yad Vashem in Israel het getuigschrift van je lot ingevuld: A Page of Testimony.

Ik ben blij dat ik je heb leren kennen, Irwin. Door kennis te maken met jou en je leefwereld kwam weer een stuk van de wrede geschiedenis in beeld. De schijnbare normaliteit van vervolgonderwijs. Ik kwam ook terecht bij nota's die door de Nederlandse politie waren ingediend, als ze werk hadden verricht in het kader van de vervolging. Maar ook de huisonteigeningen waarbij bezit van Joden werd onteigend, zoals ook het huis aan de Sint Jorisstraat, waar jij niet meer bleek te wonen. Met als apotheose de jarenlange strijd van je zus voor jullie huis in Groningen. Ingepikt door de Duitsers, en waar na de oorlog de bewoner, de burgemeester(!), weigerde te vertrekken. Uiteindelijk heeft ze het moeten verkopen aan, inderdaad, die burgemeester.

Bronnen: www.dortenazoeker.nl; https://stolpersteine.dordrecht.nl; www.openarch.nl; allegroningers.nl; www.yadvashem.org; www.oorlogsdodennijmegen.nl; www.sjoa-drente.nl

Foto's: privébezit